Η πραγματικότητα για μια εργαζόμενη στην έρευνα στα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα χαρακτηρίζεται από επισφαλείς συνθήκες εργασίας, απούσης της θεσμικής κατοχύρωσης των εργασιακών της δικαιωμάτων: οι εργαζόμενες στην έρευνα συνιστούν υπαμειβόμενο ή μη αμειβόμενο εργατικό δυναμικό, ενώ εργάζονται με εξαντλητικά ωράρια, χωρίς ασφάλιση. Ενόψει αυτών των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών, οι υποψήφιες διδακτόρισσες και μεταδιδακτόρισσες εμπλέκονται σε μια συνεχή αναζήτηση χρηματοδότησης συχνά υπό τη μορφή υποτροφιών, στις οποίες επιδιώκουν να στηρίξουν τη διαβίωση τους κατά τη διάρκεια εκπόνησης της έρευνας τους. Οι απολαβές, βέβαια, που έχει στη διάθεση της μια εργαζόμενη από την υποτροφία είθισται αφενός να μην επαρκούν ώστε να την συντηρήσουν και να καλύψουν τα έξοδα της έρευνας της και αφετέρου να χορηγούνται με εκβιαστικούς όρους.
Τον κανόνα αυτό έρχονται να επιβεβαιώσουν και οι «Προκηρύξεις Υποτροφιών Υποψηφίων Διδακτόρων, Μεταδιδακτορικών Ερευνητών και Ενίσχυσης Μελών ΔΕΠ των Σχολών: Πολυτεχνικής, Θετικών Επιστημών, Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ» του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ενώ, αρχικά, μια επιπρόσθετη κίνηση χρηματοδότησης για τον κλάδο της έρευνας μόνο ως καλός οιωνός μπορεί να ειδωθεί, μια πιο προσεκτική ανάγνωση των όρων οδηγεί με άνεση στο συμπέρασμα πως η εν λόγω προκήρυξη αποτελεί εμπαιγμό της συμμετοχής μας στην ερευνητική-παραγωγική διαδικασία.
Αρχικά, η χρηματοδότηση απευθύνεται αποκλειστικά στις εξής Σχολές: Πολυτεχνική, Θετικών Επιστημών, Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, τη στιγμή που το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποτελείται από 11 Σχολές, δίνοντας αποκλειστικό προβάδισμα στα αντικείμενα που δύνανται να παράξουν κέρδος για την αγορά. Από την άλλη, ακόμη και για τις υπό χρηματοδότηση Σχόλες προκηρύσσονται μόλις 35 υποτροφίες για υποψήφιες διδακτόρισσες (ΥΔ) και 35 για μεταδιδακτόρισσες, οι οποίες προφανώς είναι ελάχιστες, δεδομένης της πληθώρας των εργαζομένων -ειδικά ΥΔ- που απασχολούνται στα Τμήματα των Σχολών αυτών.
Όσον αφορά τα κριτήρια συμμετοχής και αξιολόγησης που θέτουν οι «υποτροφίες αριστείας» (sic) επιβεβαιώνουν τον τίτλο τους, καθώς έρχονται να προστεθούν στις πρωτοβουλίες ενίσχυσης της έρευνας αποκλειστικά με όρους «αριστείας». Είναι εμφανές ότι το δοθέν ποσό δεν λογίζεται ως αμοιβή για την παρασχεθείσα εργασία, αλλά ως “επιβράβευση” για τη σταδιοδρομία της εργαζόμενης. Ακόμη, οι όροι συμμετοχής αναπαράγουν ηλικιακές διακρίσεις (θέτοντας ηλικιακό όριο στα 35 έτη για τις ΥΔ και τα 40 για τις μεταδιδακτόρισσες). Επιπλέον, θέτουν ως προαπαιτούμενη την ύπαρξη τουλάχιστον μιας δημοσίευσης σε επιστημονικό περιοδικό ή την συμμετοχή με παρουσίαση σε συνέδριο, όρος που αποκλείει όσες ΥΔ έχουν ξεκινήσει πρόσφατα το διδακτορικό ή δεν έχουν στη διάθεσή τους ακόμη ερευνητικά αποτελέσματα προς δημοσίευση. Το πιο απαράδεκτο, όμως, σημείο της προκήρυξης έγκειται στον αποκλεισμό ατόμων που εργάζονται με εξαρτημένη σχέση εργασίας στο δημόσιο ή λαμβάνουν υποτροφία ποσού υψηλότερου από 200€ το μήνα (!!). Προϋπόθεση που πρέπει, μάλιστα, να συντρέχει όχι μόνο κατά τη διάρκεια χορήγησης της υποτροφίας, αλλά και κατά την υποβολή της αίτησης, ενώ συνιστά μια αυθαίρετη διάκριση μεταξύ των αιτουσών.
Θα περίμενε -απατηλά- κάποια πως οι ιδιαίτερα αυστηροί όροι θα οδηγούσαν εν τέλει σε απολαβές ικανές να παρέχουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Η αλήθεια είναι πως η υποτροφία ανέρχεται στο εξευτελιστικό ποσό των 5.000 ευρώ ετησίως (≈ 417 ευρώ/μήνα), το οποίο δεν χρειάζεται καν να επισημάνουμε ότι κάθε άλλο παρά επαρκεί να καλύψει έστω και στο ελάχιστο το κόστος ζωής, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ο αποκλεισμός της δυνατότητας συνδυασμού με άλλες πηγές εσόδων. Το συγκεκριμένο ποσό αποτελεί «τροφείο» και δεν συνοδεύεται από ασφάλιση, ενώ χορηγείται για μόλις ένα χρόνο και με σαφώς αντιεπιστημονικούς και αντιεργατικούς όρους. Ενδεικτικά, προβλέπεται η επιστροφή των δεδουλευμένων στην περίπτωση μη αποδοχής της αναφοράς προόδου από την/τον Επιβλέπουσα Καθηγήτρια/Επιβλέποντα Καθηγητή – Εποπτεύον μέλος ΔΕΠ, χωρίς καμία πρόβλεψη δικλείδας ασφαλείας για τυχόν αυθαιρεσίες.
Με την ως άνω Προκήρυξη επιβεβαιώνεται ακόμη μια φορά πως ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι ο προβληματικός χαρακτήρας της χρηματοδότησης της έρευνας. Θεωρούμε ανεπίτρεπτο να μην υπάρχει κρατική χρηματοδότηση που να εξασφαλίζει μια εργαζόμενη στην έρευνα από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα του πονήματος της, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, αξιοπρεπείς απολαβές, καθώς και τους απαραίτητους πόρους για όλες τις ερευνητικές δραστηριότητες.
ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ:
- Κατάργηση της αμισθί εργασίας στην έρευνα και τη διδασκαλία – επαρκής χρηματοδότηση (από τον τακτικό προϋπολογισμό του κάθε ιδρύματος) για άμεσες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, με πραγματική αποτύπωση των ωρών απασχόλησης, για την κάλυψη των αναγκών του εκάστοτε Τμήματος/Ερευνητικού Κέντρου
- Θεσμική εξασφάλιση των εργαζομένων στον κλάδο της έρευνας με υπογραφή συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας, ασφάλιση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αυξήσεις στους μισθούς και κατάργηση των ελαστικών/επισφαλών μορφών εργασίας
- Απαγκίστρωση από την αντίληψη ότι η εργασία του ερευνητικού δυναμικού συνιστά μαθητεία
- Έρευνα σε επικοινωνία με τις ανάγκες της κοινωνίας
Σωματείο Εργαζόμενων στην Έρευνα & την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Παράρτημα Θεσσαλονίκης
Website: unionresearchers.wordpress.com
Email: union.researchers.thess@gmail.com
Τwitter & Ιnstagram: serete_skg
Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση 